ТОРМЫШ — ҮЗЕ ИҖАТ
Кошлар — аларда да кеше язмышлары Барын күреп торганнан соң шундый нәтиҗәгә киләсең, һәм тик торганда түгел. Кошлар белән әллә ни булды быел: башта килми аптыраттылар, нилектән икән дип юксына башладык үзләрен, алардан башка да тормышыбызның бер чите китек икән. Соңарак калып булса да килделәр матуркайлар, дөньябыз түгәрәкләнгән күк булды. Рәхәтләнеп сайрауларын тыңладык. …
Төрмә мине кеше итте, сабак бирде…Ул сөйли дә сөйли, ә мин авыз ачып тыңлап утырам. Өмет белән өметсезлек арасында тилмергән, җавапсыз сагыштан арган, билгесезлек белән сыналган әңгәмәдәшемнең язмышы йокыдан уяткандай булды. Сүрия МИНГАТИНА Мин кеше үтердем… — Булган хәл Көчлегә сабак бирә Озак уйланып йөрдем. Мең кат чагыштырдым. Язмыш микән …
Әтиемне төштә күрдем: Кара төндә ак күлмәктән каршы килә. Ә мин торам баткаклыкта чыгалмыйча, артка юл юк, алда – текә…
Беренче тапкыр тере немецны 13 яшемдә Арчага ат белән керосин ташыганда күрдем. 1943 нче ел булгандыр. Арча тавы бик биек иде элек, әнә шул таудан ат чанасына мичкә салып су ташыйлар иде алар.
Суслонгер турындагы язманы социаль челтәр аша бөтен республика укыды, Бөтендөнья татар конгрессы башкарма комитеты газетасы “Халкым минем” һәм “Нәсыйхәт” газеталары күчереп басты….
Иҗат итү теләге көчле иде Үткәннәрне барлап утырам. Район оешкан елларны искә төшергәндә, азрак моңсу да булып китә, азрак үзебезне, бүгенге сүлпәнлек өчен ачуланып, “тешләп” тә аласы килә. Ничек эшли идек бит, искә төшерик әле: Тукай туган көн җитә башладымы районыбыздан чыккан каләм ияләрен барлый идек, иң элек язучыларыбызны, аннан шагыйрьләрне, аннан …
“Сәхнәдән гайре берни белмәдем…” Районы беткәндә дә Әтнәне Әтнә итеп саклап калган халык театрын 46 ел җитәкләгән, шул чорда 105 спектакльне сәхнәгә куйган режиссер — легендар шәхес, 15 ноябрьдә 85 яшен тутырган, 7 ноябрь кичендә Г.Камал театры сәхнәсендә Татарстан Республикасы Дәүләт советы рәисе Фәрит Мөхәммәтшин кулыннан Марсель Сәлимҗанов исемендәге беренче Республика премиясен кабул …
Бозлы яңгыр ява…. Кемгә икән җәза– Табигатьне җиңеп барган Адәмгәме?! Вакытында буйсынмаган, Чишенмәгән, киенмәгән Җиһангамы?!
“Әтнә таңы”нда Сүрия Мингатинаның “Үзебезгә бәя бирик: Мокшы мәчете…” язмасы (2016, 10 авг.) бер утыруда, бер тында укылды. Илдар НИЗАМОВ, тел галиме, Казан шәһәре Тик ул кузгаткан уй-фикерләр дәвамлы булды; әллә күпме хәтирә яңарды. Без дә булдык ул мәчеттә. Нәрсә хөрмәтенә булгандыр, Яңа ел алдыннан Түбән Шашы-Күңгәрдә Фәйзи Галиев җитәкләгән атаклы “Искра” колхозында якташ …